Dookoła Zmierzchu: polecane książki

Zmierzch Osamu Dazaia zawsze był w tajfunowej redakcji pozycją wyjątkową. Od niego zaczyna się historia naszego wydawnictwa. Liczymy na to, że wielu czytelników na nowo doceni kunszt literacki Dazaia. A żeby lektura była równie pouczająca, co poruszająca, proponujemy szereg pozycji, po które warto sięgnąć, aby dowiedzieć się więcej.

Historia

Embracing Defeat: Japan in the Wake of World War II Johna W. Dowera to pozycja obowiązkowa, gdy mówimy o życiu i społeczeństwie w powojennej Japonii. To książka pokaźnych rozmiarów, ale przez to jest dziełem kompletnym – jeśli możecie zainwestować w tylko jedno opracowanie o nowożytnej historii Japonii, to nie szukajcie dalej. Jeśli nadal Was to nie przekonuje, John W. Dower otrzymał za Embracing Defeat nagrodę Pulitzera.

Ways of Forgetting, Ways of Remembering: Japan in the Modern World to kolejna bardzo dobra książka tego samego autora. To zbiór esejów na temat powojennej Japonii w obliczu przegranej wojny. Jak sugeruje tytuł, jest wiele sposobów na radzenie sobie z trudną narodową historią – czasem przez pamiętanie, czasem przez zapominanie. Szczególne miejsce w książce zajmują relacje Japonii z USA; wojenna propaganda (o której sporo mówi się też w Zmierzchu) czy powojenna satyra, pomagająca wytrwać czasy niedostatku i amerykańskiej cenzury tuż po wojnie.

Na półkach naszej księgarni gościła też książka Wages of Guilt: Memories of War in Japan and Germany Iana Burumy, historyka, dziennikarza i autora wielu fascynujących opracowań o Japonii. I choć odbiegamy już dość znacząco od Zmierzchu, polecamy zapoznać się również z tą pozycją. Dower, Amerykanin, siłą rzeczy skupia się na relacja Japonia-USA, podczas gdy Buruma, z pochodzenia Holender, podejmuje się porównania postaw Niemiec i Japonii wobec II wojny światowej.

Klasyka

W Zmierzchu oprócz dramatów Antoniego Czechowa, klasyków literatury francuskiej, czy Akumulacji kapitału Róży Luksemburg przywoływane są klasyczne dzieła literatury japońskiej – The Tale of Genji (Genji Monogatari) i Dziennik Sarashiny (Sarashina Nikki). Obie pozycje dostępne są w tajfunowej księgarni w angielskim tłumaczeniu.

Trudno obracać się w kręgu literatury japońskiej, nie znając choćby w zarysach historii księcia Genjiego i jego licznych romansów – tak wiele nawiązań do tego eposu znajdziemy w literaturze i popkulturze. Do dworskich relacji i polityki doskonale nawiązuje w swoich utworach choćby Fumiko Enchi. W kontekście Zmierzchu warto zwrócić uwagę na postać Yūgao, jednej z kochanek księcia. Yūgao, dosłownie: wieczorna twarz, powój, nocny kwiat, to imię, jakie zauroczony książę nadał pięknej kobiecie, która nie chciała wyjawić swojego prawdziwego nazwiska. Jedynym tropem były więc rosnące w jej ogrodzie białe kwiaty. Piękna Yūgao zmarła niedługo po tym, gdy spędziła z Genjim noc, opętana przez złego ducha zazdrosnej i mściwej damy Rokujō.

U Dazaia dziennik, który prowadził Naoji nosi właśnie tytuł „Yūgao Nikki”, „dziennika kwiatu nocy” – być może Naoji czuł, że narkotyki mają na niego tak samo destrukcyjny wpływ, jak duch Rokujō?

Z kolei Kazuko przez swoją przyjaciółkę porównywana jest do „dziewczyny z Dziennika Sarashiny” – mowa tu o autorce Sarashina Nikki, który znajdziecie w naszym sklepie pod tytułem As I Crossed a Bridge of Dreams. Dama, której prawdziwego imienia nie znamy, była córką dworzanina Sugawara no Takasue i często występuje właśnie pod takim mianem: „Córka Sugawara no Takasue”. Dopiero jeden z tłumaczy jej dzieła, Ivan Morris, nadał jej imię Sarashina, nawiązując do obszaru w prefekturze Nagano. Dziennik Sarashiny to tak naprawdę pamiętnik spisany przez dorosłą już damę, wspominający życie we dworze, młodzieńczą fascynację Opowieścią o księciu Genjim i marzenia o podobnie płomiennym romansie. Jest to też jeden z pierwszych znanych pamiętników z podróży – można pokusić się o stwierdzenie, że Lady Sarashina była pierwszą turystyczną blogerką.

Rodzina

Kompletując około-zmierzchową biblioteczkę nie zapomnijcie o wydanej przez Czytelnik polskiej wersji innej wybitnej powieści Dazaia: Ningen Shikkaku, czyli o Zatraceniu. Czerwona okładka z minimalistyczną ilustracją Wiesława Rosochy (niedawno odświeżona i zamieniona na wersję Patryka Mogilnickiego) i świetne tłumaczenie Henryka Lipszyca sprawiają, że to jedna z najlepiej wydanych na polskim rynku powieści japońskich – choć wydana była po raz pierwszy w 2015 roku, nadal pojawia się ona w księgarniach i nigdy nie braknie jej też na naszych półkach.

Ciekawe odkrycia może też przynieść lektura powieści Yūko Tsushimy, córki Osamu Dazaia. Tsushima urodziła się w maju, Zmierzch zaś został opublikowany w lipcu 1947 roku. Niecały rok później, w czerwcu 1948 roku, Dazaiowi udało się skutecznie popełnić samobójstwo. Tsushima nie poznała więc swojego ojca – przynajmniej nie jako człowieka, a jedynie jako pisarza, za pośrednictwem jego tekstów. Tej praktycznie nieistniejącej relacji ze zmarłym ojcem, który zostawił rodzinę, aby odejść z tego świata z inną kobietą, poświęcone jest opowiadanie Watery realm, które znaleźć można w tomiku Of Dogs and Walls. W tym, ale też w innych utworach Tsushimy Child of Fortune czyJestem, tęsknię, mówię, słychać też echa własnych przeżyć i rodzinnych dramatów autorki – gdy miała trzynaście lat, umarł jej ukochany, cierpiący na zespół Downa brat; potem, już jako dorosła kobieta i samotna matka przedwcześnie straciła syna.

Po pióro sięgnęła też Haruko Ōta, córka Dazaia ze związku z kochanką i aspirującą nowelistką Shizuko, równolatka Yūko Tsushimy. Shizuko Ōta jest pierwowzorem głównej bohaterki Zmierzchu, Kazuko – pisarz miał inspirować się dziennikami Shizuko, do prowadzenia których sam ją zachęcał. Haruko urodziła się mniej więcej 9 miesięcy po tym, jak Shizuko przekazała Dazaiowi swoje rękopisy. Choć żadna z powieści Haruko nie została wydana poza Japonią, jej historia jako pisarki również zaczyna się wraz ze Zmierzchem.