Największe nagrody literackie Japonii znowu rozdane

17 lipca już po raz 161 przyznano literackie nagrody im. Akutagawy i Naokiego. Nagroda Akutagawy przypadła Natsuko Imamurze za powieść „Murasaki no Sukaato no Onna” (Kobieta w fioletowej spódnicy), a nagroda Naokiego Masumi Oshimie za historyczną powieść „Uzu – ‘Imoseyama Onna Teikin’ Tamamusubi” (Wir – Sztuka “Nauki dla kobiet”, uwiązanie duszy).

Jeśli nie spotkaliście się wcześniej z tymi nagrodami, krótkie wyjaśnienie: nagroda im Akutagawy, ustanowiona w 1935 roku na cześć pisarza Ryūnosuke Akutagawy uznawana jest za najważniejszą literacką nagrodę w Japonii. Nominacje, jak i ogłoszenie zwycięzcy budzi ogromne zainteresowanie mediów i szerokiej opinii publicznej. Zwyczajowo przyznawana jest pisarzom na wczesnym etapie kariery, piszącym powieści w duchu junbungaku, a więc literatury czystej (w dosłownym tłumaczeniu), czy też pięknej lub wyższej, jak nazwalibyśmy ją na naszym podwórku. Faktycznie jednak kryteria te są bardzo umowne, a nominowani i nagradzani zostają zarówno debiutanci, jak i pisarze z wieloma latami praktyki, zarówno za teksty drukowane w czasopismach literackich, jak i za powieści, które już zdążyły ukazać się jako samodzielne publikacje książkowe.

Siostrzana nagroda Naoki, która swoją nazwę wzięła od nieco mniej u nas znanego pisarza Sanjūgo Naokiego, trafia do najlepszej w danym półroczu powieści popularnej, często prozy gatunkowej, bez żadnych dodatkowych restrykcji. Oba wyróżnienia przyznawane są dwa razy do roku przez komisję, w skład której zasiadają wybrani pisarze (między innymi: Yōko Ogawa, Ryū Murakami czy Natsuo Kirino), a procedura dopuszcza podwójne wyróżnienia lub żadnego nagrodzonego, jeżeli pretendenci nie spełnili oczekiwań komisji, choć oba te przypadki zdarzają się częściej przy nagrodzie Akutagawy.

Nagroda im. Akugatawy – nominowani

Ostatnia edycja nagród wzbudziła spore zainteresowania w mediach. Zwykle to śmielsze i bardziej kontrowersyjne utwory nominowane do nagrody Akutagawy robią więcej medialnego szumu, tym razem jednak dyskutowano głównie o nagrodzie Naokiego. Po raz pierwszy w historii na liście nominowanych znalazły się same pisarki. Nagrody kreują scenę literacką, ale również odzwierciedlają to, co się aktualnie na niej dzieje, w tym wypadku zdecydowanie pokazując, że kobiety w Japonii od dłuższego czasu tworzą ciekawą i poczytną literaturę.

“Nagrody kreują scenę literacką, ale również odzwierciedlają to, co się aktualnie na niej dzieje, w tym wypadku zdecydowanie pokazując, że kobiety w Japonii od dłuższego czasu tworzą ciekawą i poczytną literaturę.”

Nagroda Akutagawy trafiła do trzykrotnie już nominowanej Natsuko Imamury za powieść „Murasaki no Sukaato no Onna”. Odczytująca werdykt Yōko Ogawa stwierdziła, że decyzja była jednomyślna. „Murasaki no Sukaato no Onna” to opowieść o obsesyjnej fascynacji „kobietą w fioletowej spódnicy”. Narratorka, „kobieta w żółtym sweterku”, nazywa tak młodą kobietę, która wprowadza się do małego mieszkanka w okolicy, zmienia dorywcze pracy i w końcu trafia do tej samej firmy sprzątającej co „kobieta w żółtym sweterku”.

Wśród nominowanych znalazła się ponownie (tak jak w zeszłej edycji) autorka sci-fi Haneko Takayama oraz debiutująca Li Kotomi, młoda pisarka pochodzenia tajwańskiego pisząca literaturę queerową. Ogawa wskazała właśnie ich utwory jako najmocniejsze rywalki zwycięskiej Imamury. Listę zamykali Noritoshi Furuichi (podobnie jak Takayama otrzymując drugą nominację pod rząd) oraz Makoto Furukawa (z trzecią w karierze nominacją).

Nagroda im. Naokiego – nominowani

Nominowane do nagrody Naokiego po raz pierwszy w historii zostały same kobiety i ich powieści: „Hiraba no Tsuki” (Księżyc nad płaszczyzną) Kasumi Asakury, „Trinity” Misumi Kubo, „Rakka” (Opadające płatki) Toko Sawady, „Utsukushiki Orokamono-tachi no Taburoo” (Tableau pięknych i głupich) Mahy Harady, „Magical Grandma” Asako Yuzuki oraz nagrodzone „Uzu” Masumi Oshimy. Wszystkie z nominowanych powieści wydawały się mieć równe szanse i równe poparcie w mediach, choć wielu krytyków uważało, że to Kasumi Asakura i jej powieść „Hiraba no Tsuki”, uhonorowana już wcześniej nagrodą Shūgorō Yamamoto, zasługują na najwyższy laur. Powieść ta, opowiadająca o dwójce spotykających się po wielu latach dawnych znajomych z klasy, którzy jako pięćdziesięciolatkowie rozpoczynają romans, wpisuje się też w popularny od jakiegoś czasu trend powieści o starszym pokoleniu.

„Uzu – Imoseyama Onna Teikin Tamamusubi” to fabularyzowana biografia Hanji Chikamatsu, żyjącego w XVIII wieku autora sztuk teatru lalek ningyō jōruri, znanego też pod nazwą bunraku. Chikamatsu przyczynił się do odnowienia popularności teatru lalek, która zaczynała przygasać, gdy widzowie zainteresowali się widowiskowym i aktorskim teatrem kabuki.

“Murasaki no Sukaato no Onna” przed ogłoszeniem nagród wydana była w nakładzie 15 tysięcy egzemplarzy, “Uzu” w skromnym jak na bestsellery nakładzie 5500 egzemplarzy. Jako laureatki nagród, obie powieści doczekały się dodruków: “Murasaki…” 40 tysięcy, a “Uzu” aż 60 tysięcy egzemplarzy.

Tylko jedna pisarka ze wszystkich laureatów i nominowanych doczekała się wydania na rynku anglojęzycznych. Tłumaczenia opowiadań Misumi Kubo, dwukrotnie nominowanej do nagrody Naokiego, pojawiły się w Grancie i w serii KESHIKI brytyjskiego wydawnictwa Strangers Press. Autorką przekładów jest Polly Barton.