Sakunosuke Oda, autor Wiwat małżeństwo wydanego niedawno w tajfunowej serii Mini, jest jednym z trzech flagowych przedstawicieli „szkoły” buraiha. Obok niego do „szkoły” należeli przede wszystkim Osamu Dazai i Ango Sakaguchi, ale czasem mianem buraiha określano także Juna Ishikawę, Hidemitsu Tanakę, Kazuo Dana i innych. Skąd ta nazwa i dlaczego „szkoła” wymaga użycia cudzysłowu?

Buraiha (無頼派), czyli szkoła „nieodpowiedzialnych dekadentów” to termin wymyślony nie przez Odę, Sakaguchiego i Dazaia dla określenia własnej twórczości, ale pomysł członków środowiska literackiego, którzy krytycznie oceniali literackie działania tej trójki. Krytyków bulwersowało między innymi to, że bohaterami i bohaterkami swoich tekstów pisarze buraihy czynili postacie nie spełniające społecznych oczekiwań, w pewnym sensie dając głos właśnie anty-bohaterom i anty-bohaterkom. Obok Chōko i Ryūkichiego, których znacie z Wiwat małżeństwo, w charakterze anty-bohatera występuje na przykład Yōzō Ōba – bohater Zatracenia Osamu Dazaia. Podobne rysy postaci rozpoznacie też pewnie w okrutnym rozbójniku z opowiadania W lesie pod wiśniami w pełnym rozkwicie Ango Sakaguchiego.

Tytuły takie jak Zatracenie czy Wiwat małżeństwo pokazują, że buraiha nie bali się zanadto krytyki swoich kolegów pisarzy. Filozofia życiowa postaci tworzonych przez buraiha często zbliżona była do poglądów samych pisarzy. Zresztą, jak pisze we wstępie do Wiwatu Karolina Bednarz, życie Ryūkichiego przypomina w wielu miejscach biografię Sakunosuke Ody. Łączyła ich sytuacja rodzinna i warunki ekonomiczne, a matka Ody prowadziła życie przynajmniej w części podobne do przedsiębiorczej Chōko.

Oryginalny tytuł ostatniej powieści Dazaia, czyli Ningen Shikkaku (人間失格) można odczytać bardziej dosłownie jako „zdyskwalifikowany z człowieczeństwa” – stąd też angielski tytuł książki, odrobinę bliższy oryginałowi, No Longer Human. Na podstawie powieści powstała także manga pod tym samym tytułem, ilustrowana charakterystycznym niepokojącym stylem Junjiego Itō. Osamu Dazai występuje na stronach mangi osobiście, natomiast w powieści Ningen Shikkaku autor korzystał z pierwszoosobowej narracji, wplatając w fikcyjną historię wiele wątków autobiograficznych. Badaczka literatury Rodica Frenţiu nazwała wręcz książkę Dazaia „autobiograficznym świadectwem wstydu całego pokolenia”.

Nihilizm, dekadencja, zagubienie i niechęć do życia w społeczeństwie – czyli cechy typowe dla bohaterów literackich nurtu buraiha – często były bowiem wynikiem refleksji na temat Japonii w długim okresie kryzysu i konfliktów.

Tak więc Yōzō Ōba, ale też górski rozbójnik Sakaguchiego i para kochanków z Wiwat małżeństwo – wszyscy oni mają nam uzmysłowić coś na temat miejsca jednostki w społeczeństwie, tożsamości pojedynczego człowieka w czasie burzliwych przemian politycznych i społecznych. A co dokładnie wyczytujemy z postaci Chōko i Ryūkichiego?

Do rozmowy na ten temat zapraszamy w poniedziałek 27 września o godzinie 19:00. Spotkanie odbywa się online.

Poniżej w formie pliku do pobrania znajdziecie pytania, które pomogą nam ukierunkować dyskusję — spróbujmy wspólnie odpowiedzieć na nie podczas kolejnego spotkania Tajfunowego Klubu Książkowego. Do zobaczenia!

 Pobierz pytania do dyskusji

Wspomniane źródła

Frenţiu, R. (2012). Autobiographical testimony about the shame of an entire generation: Osamu Dazai, No longer human (Ningen shikkaku, 1948). Lingua. Language and Culture, 11(2), 77-90.