“Splątane włosy” – Akiko Yosano

Nadszedł czas na na jedną z moich ukochanych japońskich pisarek – Akiko Yosano. Aktywistka, poetka, matka… A przede wszystkim fascynująca postać, o której chciałabym Wam nieco opowiedzieć.

Urodziła się w 1878 roku jako Shō Hō w w bogatej kupieckiej rodzinie w Osace. Od dziecka czytała bardzo dużo, mimo tego, że pomagała rodzinie w pracy. W wieku jedenastu lat to ona przejęła większość obowiązków związanych z prowadzeniem rodzinnego biznesu, produkcji i sprzedaży tradycyjnych japońskich słodyczy.

W liceum prenumerowała magazyn Myōjō i wkrótce sama zaczęła publikować w nim wiersze. Jeden z redaktorów czasopisma, Tekkan Yosano, uczył ją klasycznej poezji tanka. Niedługo potem zamieszkał razem z Akiko, porzucając tym samym swoją żonę.

W 1901 roku para wzięła ślub, a światło dzienne ujrzał pierwszy tomik wierszy Akiko, który do dziś pozostaje jej najsłynniejszym dziełem – Midaregami (pol. “Splątane włosy”).

Splątane włosy

Wiersze z Midaregami w konserwatywnym patriarchalnym społeczeństwie, gdzie przez stulecia kobieta nie miała głosu, uznane zostały niemalże za pornografię. Włosy, symbol prywatności, intymności, seksualności, został nagle upubliczniony. Kobieta (choć jedynie w wierszach) zyskała prawo do namiętności, miłości, asertywności. Wbrew temu, co uczono ją od małego, zwłaszcza jeśli należała do wyższych sfer.

Akiko Yosano miała wtedy 23 lata. Midaregami to 400 wierszy, które napisała w klasycznej formie zwanej tanka (układ sylab: 5-7-5-7-7). Naciągała liczbę sylab do swoich potrzeb, nie przejmowała się konwencją. I tym, że spadł na nią grad krytyki – za tematykę, za zabawę świętą niemalże formą, której używali poeci przez ponad tysiąc lat.

Co ciekawe, jej mąż, wspominany Tekkan Yosano, też był poetą i pisał o wszystkim, co wtedy było uznawane za męskie – walce, honorze, tygrysach. Akiko fascynowało zaś to, co schowane. To, z czego wielu mężczyzn nie zdaje sobie po prostu sprawy.

Jeden z jej najpiękniejszych wierszy rozwija się jak rzucona przez pusty pokój włóczka. Druga połowa wiersza pisana jest w hiraganie, fonetycznie, jakby Akiko śpieszyła się gdzieś i nie miała czasu na pisanie kanji. Kiedy czytam ten wiersz na głos, łapię się na tym, że przyspieszam pod koniec, jakby ktoś mnie gonił.

くろ髪の千すぢの髪のみだれ髪かつおもひみだれおもひみだるる

Kurogami no 
sensuji no kami no
midaregami
katsu omoi midare
omoi midaruru

Moje czarne włosy,
splątane włosy
w tysiącach czarnych pasm.
Plączą się,
splątane myśli.

Więcej jej wierszy przeczytacie między innymi w The Penguin Book of Japanese Verse oraz w autobiografii Raichō Hiratsuki In the Beginning Woman was the Sun. No i to od jej tanka zaczęłam pisanie Kwiatów w pudełku. Na pewno opowiemy Wam o niej jeszcze nie raz.